Sommige kleipijpen met een zijmerk met initialen zijn aangevuld met extra initialen. Het maximale aantal letters dat wordt gebruikt voor één naam is vier. In een paar gevallen is het zo dat wanneer een pijpenmaker door is gegaan met de oude mallen van een vorige pijpenmaker, hij de letters heeft laten staan en daar zijn eigen initialen aan toe heeft gevoegd. Een verklaarbare reden is waarschijnlijk dat er zo nog even werd meegelift op een stukje oude reclame.
Omdat ik vanuit mijn eigen collectie werk, is dit overzicht te beschouwen als een bloemlezing van wat er zoal aan te treffen is.
Beschrijving groep pijpenkoppen algemeen: ovale, bolle pijpenkoppen uit de vierde kwart van de 18e eeuw (1775-1800). Onbehandeld oppervlak, gebotterde bovenzijde. De persnaden zijn weggesneden of met een kamstreek weggewerkt.
Op de linker zijkant staat een vis, die op verschillende manieren wordt getekend, maar altijd naar links zwemmend. Boven de vis staat een markiezenkroon, meestal met grote fleurons. De kroon staat vaak dicht op de vis. Onder de vis zijn drie golfvormige lijnen zichtbaar, water symboliserend. Boven de kroon staan initialen, in deze categorie zijn dat er meer, die staan voor de voor- en achternaam van twee pijpenmakers (de vorige en de nieuwe). Deze methode van merken werd niet in Gouda gebruikt.
Een voorbeeld van zo'n lettercombinatie is HVDO. Als deze zonder enige toevoeging op de pijp staat, gaat het om een pijp uit Schoonhoven. Wanneer er naast HVDO meer letters zijn toegevoegd, hebben we te maken met pijpenmakers uit Gorinchem. Een verklaring hiervoor heb ik gelezen in 'Tabakspijpennijverheid in Gorinchem' (Van der Meulen 1992). De vormen van de pijpenmaker HVDO zouden zijn gekocht door Gorinchemse pijpenmakers, die niets aan de mal wijzigden, maar er enkel hun eigen initialen aan toevoegden.
Opvallend feit: de lettercombinaties uit de verschillende plaatsen komen bijna nooit overeen, zodat je bijna altijd de juiste plaats van herkomst kunt achterhalen. Op deze lijst staan vrijwel alle gepubliceerde lettercombinaties met de gekroonde vis.
Informatie over de merken is afkomstig uit Duco 2003 (Gouda), Van der Meulen 1992 (Gorinchem), Korpershoek 2020 (Schoonhoven)
IOH:LR: Jan Ophuijzen was een pijpenmaker uit Gorinchem (Lit. 11), LR wordt als lettercombinatie niet in de huidige literatuur genoemd. De opkoper van de mal komt waarschijnlijk wel uit Gorinchem. Datering pijp 1790-1825.
HVDO, IS: Oorspronkelijk is de vorm van Hendrik van den Oever uit Schoonhoven, later overgenomen door Jan Schippers uit Gorinchem (1776-1810) (Lit. 10, 11).
HVDO, IW: Oorspronkelijk is de vorm van Hendrik van den Oever uit Schoonhoven, later overgenomen door Johannes Wouters uit Gorinchem, 1755-1792. (Lit. 10, 11)
HVDO, IVW: Oorspronkelijk is de vorm van Hendrik van den Oever uit Schoonhoven, later overgenomen door Jan van der Wouw uit Gorinchem, 1774-1792. (Lit. 10, 11)
HVDO, IVA: Oorspronkelijk is de vorm van Hendrik van den Oever uit Schoonhoven, later overgenomen door Jan van Aten uit Gorinchem, 1743-1790. (Lit. 10, 11)
De vis in combinatie met een uitgeschreven naam
Boven deze vis met golven staat geen kroon, waarschijnlijk om wat ruimte uit te sparen. In plaats daarvan heeft de pijpenmaker zijn hele naam boven de vis gezet, NICOLAES BAKKER. Nicolaas Bakker was pijpenmaker in Schoonhoven van 1745 tot 1779 (Lit. 10).