Zijmerk: vier letters en meer


In Gouda zijn lettermerken van vier letters bijna nooit op de zijkant van een pijp gezet. De meeste vier letterige merken overleefden de zeventiende eeuw niet en bleven beperkt tot een plaatsing op een stevige hiel. Er zijn in ieder geval twee vroeg achttiende eeuwse Goudse zijmerken bekend, en dat is het dan wel zo'n beetje. Anders was dat buiten Gouda. De concurrentie maakte vooral de goedkopere pijpen en plaatsten daar vaak pijpenmakers initialen op. Een combinatie van vier letters kwam daarom in de achttiende eeuw met enige regelmaat voor op pijpen uit Gorinchem of Schoonhoven. Favoriet was dan wel de combinatie met een gekroonde vis of een gekroonde N, vier initialen werden ook wel gezet zonder toevoegingen.

 

Als aparte categorie zijn er de pijpen waar de complete of enigszins afgekorte naam van een pijpenmaker op kwam te staan. Het zijn er nooit veel geweest, er zijn enkele voorbeelden van bekend. Deze merken zijn bij de merken op deze pagina opgenomen.


Merkwaardig. Trechtervormige pijpenkop uit de periode 1720-1730, waarschijnlijk Gouds en ook gevonden in Gouda. Op de linkerzijde staat het merk PA, met boven de PA een E en aan de andere zijde een T. Een mogelijke herkomst van dit merk is van de Goudse pijpenmaker Philip Evertsz. van Dieveren, die als laatste het merk PA (gekroond) in gebruik had, in de periode 1708-1730 (Lit. 2). De ET als toevoeging is dan een referentie aan zijn tweede naam, Evertsz. Merken als PEA of ET zijn niet te vinden en daarom minder waarschijnlijk.


Rondbodem pijpenkop uit de periode 1760-1780. Op beide zijden staan de letters DBUN, met daaromheen bladranken. Het merk komt uit Gorinchem en wordt toegeschreven aan Dirk Barunet (werkzaam tussen 1750-1790). Dirk Barunet gebruikte vaker de letters DBN of zelfs DB. (Lit.)


Ovaalvormige pijpenkop uit de periode 1740-1760. Op de linkerzijde staat het merk AD gekroond, een merk dat in Gouda acht jaar is gezet tussen 1738 en 1746. Op de rechterzijde zijn nog twee letters toegevoegd, dit zijn de letters IH en deze zijn ongekroond. Of deze pijpenkop Gouds is en wat de link is tussen de twee lettergroepen is onduidelijk.


Een ogenschijnlijke W, GVWD gekroond

Het zijmerk GVWD monogram gekroond op een trechtervormige pijpenkop, datering 1730-1740. Het is een monogram van een Schoonhovense pijpenmaker, die van zijn initialen GVWD (Gerrit van Westdijk, Van Oostveen 2009) één monogram heeft gemaakt.

Op de spoor staat links nog een W, en rechts een ster. Op de rechterzijde is een visser met een harpoen toegevoegd.


NB gekroond met toevoeging van de naam voluit, Nicolaes Bakker. Het merk staat op ovaalvormige pijpen uit de periode 1760-1770. Nicolaes Bakker was toen pijpenmaker in Schoonhoven.


NK met toevoeging van een naam voluit, Nikolaas van Komen. Het merk staat op een ovaalvormige pijp uit de periode 1755-1765. Nikolaas van Komen was toen pijpenmaker in Schoonhoven.