Dit is een pijp
En andere verhalen
Ik ben door pijpjes geïntrigeerd sinds mijn 10e. Mijn eerste ontmoeting met een pijp kan ik me zelfs nog herinneren. Het was in een letterbak van een kennis van mijn ouders. 'Kijk', zei hij, 'als je de pijpenkop zo houdt zie je er een klein tekentje op staan, dat is een merkje.' Ik vond het een klein wonder. Pas later, zo rond mijn twaalfde denk ik, ben ik ze actief gaan zoeken. Waar ik toen woonde lagen ze niet voor het oprapen, maar je vond altijd wel iets. Dus was ik de trotse eigenaar van een la vol brokken en steeltjes. Elke vondst telde mee. Na een periode van groei en volwassen worden, waarin bodemvondsten vaak helemaal geen plaats hadden, kwam ik in Gouda te wonen. Ik woon daar op het moment van schrijven nog steeds, nu bijna twintig jaar. De stad waar driehonderdenvijftig jaar lang kleipijpen als core business werden gemaakt heeft een bodem die tot in de verre omgeving bezwangerd is met productieafval en gerookte pijpen. Ik ben ze niet alleen veel gaan vinden, ik ben er inmiddels veel over gaan weten. De hobby is pretentieus geworden. Dat brengt voor- en nadelen met zich mee, maar ik zal me hier op de voordelen richten. Van de diversiteit in zoiets eenvoudigs als pijpenkoppen kan ik namelijk erg blij worden.
Over Goudse pijpen weet ik al iets, maar andere centra liggen buiten mijn bereik. Via Marktplaats kwam ik aan een deel van een stort Schoonhovense pijpen en daar ben ik enthousiast over aan het schrijven geslagen.
Toen ik eenmaal aan het ontdekken was geslagen, konden alle kleine details weer iets meer vertellen en daar volgde het volgende verhaal uit.
Niet alleen het materiaal met de Schoonhovense zijmerken was simpele massaproductie. Bij de Schoonhovense aankoop zaten ook nog een aantal onbewerkte trechterpijpen van onbekende origine. Deze pijpen zijn massaal gemaakt in Nederland, maar krijgen door hun gebrek aan detail de minste aandacht. Onterecht, natuurlijk.
4. Hoe zie je kwaliteitsverschillen?
Gelinkt aan de voorgaande verhalen en daarom de laatste tekst in een serie van vier. Ik heb iets verteld over de meest eenvoudige pijpen (uit de 18e eeuw), maar wat gebeurt er met een pijp om hem minder eenvoudig te maken?
5. Het digitaliseren van een verzameling hielmerken
Dit is niet het meest sprankelende verhaal wat ik heb verteld. Misschien ga ik er nog een keer in harken, of ik schrijf iets nieuws. De hoofdzaak is dat ik iets wilde vertellen over de registratie achter de digitalisatie, met handige features in de bestandsnaam, maar vervolgens heb ik dat systeem weer laten varen, omdat het best arbeidsintensief is. Bovendien ben ik overgestapt van merken scannen naar merken fotograferen, met alle voordelen van dien.
6. Grospenningen in het RMO te Leiden
Een vreemde plaats om tegen zo iets 'moderns' als grospenningen aan te lopen, maar in het kader van een Nederlands archeologisch project liggen ze er, en ze zijn uit mijn collectie.
7. Een zijmerk, een hielmerk en een vreemde vis
Tijdens het digitaliseren van de afdeling 'pijpenkoppen met een gekroonde vis op de zijkant' kwam ik deze vondst weer tegen. Het is een Goudse pijp die met de regels spot, want er klopt niets aan!
8. Een Gorinchemse pijp met een boodschap
Soms kom je een pijpenkop tegen die je niet eenvoudig in een hokje kunt plaatsen. Is het een zijmerk? Is het een gedecoreerde pijp? Waar hoort deze pijp bij?
Ik begon met pijpenkoppen zoeken in Schoorl en Alkmaar, dus het verhaal over deze aankoop uit 2019 is ontstaan uit nostalgie. Toch was ik alweer bijna vergeten hoe die pijpenkoppen er uit zagen.
10. Een verdwaalde pijp uit Schotland
Vorig jaar kocht ik een paar pijpjes op Marktplaats. Op zich niets bijzonders, en dan bedoel ik het materiaal, maar er zat een grappige pijpenkop bij met een intrigerende tekst.
11. Een handvol trechtervormige pijpen
Dit is een korte beschrijving van een paar pijpenkoppen die van dezelfde maker komen en zelfs op hetzelfde moment uit de oven zijn gekomen. Het gaat om trechtervormige pijpenkoppen met het wapen van Haarlem op de hiel.
Hoe eenvoudig speurwerk tot bijzondere resultaten kan leiden. De dame in kwestie had al een zekere aantrekkingskracht, maar was lelijk gebroken. Nu is ze, met een beetje wijsheid en geluk, terug op haar troon!
Soms duikt er een bodemvondst op met een steel die niet meer de originele lengte heeft, maar is ingekort. Waarom gebeurde dat?
Pijpen waarop een paus is afgebeeld zijn zeldzaam, maar die met zijn secretaris erbij nog zeldzamer.