Vervoer, water

Nog een thema dat zich aan dient vanaf de tweede helft van de 19e eeuw is vervoer. Met name vanaf de laatste kwart van de 19e eeuw staat transport synoniem voor welvaart en vanwege de snelle industriële revolutie komen stoomboten, treinen en postkoetsen op pijpen terecht. Ook fietsen worden op pijpenkoppen gezet, de automobiel opvallend genoeg niet. Misschien was de auto in deze periode nog teveel voorbehouden aan de rijke bovenlaag en sprak daarom te weinig rokers aan.

Van de Firma Jan Prince & Cie (1869-1897) zijn deze kromkop modellen. Ze zijn veelvuldig in een stort van dit bedrijf aangetroffen. Er zijn twee uitvoeringen, waarbij vooral de grootte van de kop verschilt. Over een verschil in steellengte valt helaas niets te zeggen. Op de linkerkant van de kop stat een zeilschip met een bollend zeil op golvend water, op de rechterkant een anker boven golvend water. Op de steel is een bladmotief aangebracht.

Kromkop model met spoor, rood gebakken. Links is een driemaster afgebeeld, rechts een anker. De pijp is afkomstig uit een stort van Goedewaagen, 1899-1909. De steel komt uit dezelfde stort en is er ter reconstructie bij geplaatst.

Shagpijp rondbodem model met lobben op de persnaad. Op de zijden staat een ovaal met een buitenrand van parels. Links is een zeilschip afgebeeld, rechts een anker.

Mosterdlepel model pijp met korte steel, uit de tweede helft van de 19e eeuw. De pijpenkop is terecht gekomen bij Goedewaagen, die hem als laatste heeft geproduceerd tot in de 20e eeuw. De hier afgebeelde versie is als fragment geen pareltje, maar is bewaard en gefotografeerd omdat de voorstelling scherper is ten opzichte van de pijpen van Goedewaagen, van na 1908. Mogelijk is dit dus een ouder exemplaar.

Op de pijp staat links een stoomschip en rechts een stoomtrein, symbolen voor modernisatie. De ruimte er onder is versierd met bloem- en bladranken. Over de persnaden van de pijpenkop loopt een bladmotief.

Nogmaals bovenstaande pijpenkop, met dezelfde voorstelling. De details van de gravering verschillen.

Normale grootte rondbodem model met korte steel uit de periode 1850-1900. Aan de linkerkant staat een anker afgebeeld, aan de rechterkant een matroos met een roeispaan. De afbeeldingen zijn omlijst met bladranken en ook op de persnaden is een bladmotief aangebracht. Op de korte steel heeft een tekst gestaan of de naam van de fabrikant.

Het anker is niet alleen maar een aan scheepvaart gerelateerde versiering, maar ook een symbool. Het anker staat voor houvast, of hoop. Dit thema werd in Gouda veel gebruikt op pijpen uit de 19e eeuw, toen de rijkdom van de stad, verkregen door de pijpenhandel, veranderde in armoede, door het achteruitgaan van de pijpenhandel.

Rondbodem model pijp met anker uit een stort van Goedewaagen, 1899-1909. Vanaf het einde van de 19e eeuw waren dit soort pijpen erg populair. Ze waren geschikt als 'shagpijp' en waren minder groot qua kopinhoud. De steel was ook niet heel lang. De pijpen werden nauwelijks afgewerkt na het persen en dus makkelijk in grote getale te maken. Veel van dit soort pijpen werden op de steel van een reclamelogo voorzien, in opdracht van tabak - en pijpen verkopende partijen. Op deze pijp staat een anker van de steel af, naar de steel toe is een korte lob aangebracht die van boven recht is afgesneden.

Dezelfde pijp, rood gebakken, met eenvoudige reclame (CO) op de steel.

Normale grootte rondbodem model met korte steel uit de periode 1875-1900. Op de persnaden van de kop is een anker gegraveerd. Deze pijpenkop is van de steel af, boven het anker, gespleten op de persnaad en daarom weggegooid als misbaksel.