merken uit Utrecht
Tot op heden is het boek 'Onder de rook van Utrecht, twee eeuwen tabakspijpenmakerij in Lauwerecht' van P.K. Smiesing en J.P. Brinkerink, uit 1988, de beste bron van informatie als het gaat om de kleipijpen die in Utrecht zijn geproduceerd. Het boek behandelt de Utrechtse pijpenmakersgeschiedenis en toont aan de hand van mooi getekende voorbeelden een overzicht van waaruit de productie van deze pijpenmakers bestond. Het boek is natuurlijk al lang uit de handel, maar kan soms nog via Marktplaats of op andere wijze tweedehands worden aangeschaft. Het is dan ook aan de hand van deze uitgave dat ik de bodemvondsten van Utrechtse origine hier plaats, zodat vondsten digitaal bekeken en vergeleken kunnen worden. Het gaat dan zowel om de merken als de Utrechtse kleipijpen zelf. Literatuurlijst, boek 12.
17e eeuwse hielmerken uit Utrecht zijn:
Roosmerken, tweede kwart 17e eeuw
Wapen van Utrecht, met IP of IV, tweede kwart 17e eeuw
Wapen van Amersfoort, tweede kwart 17e eeuw
Kopie Goudse merk prins te paard met VO, tweede kwart 17e eeuw
Kopie Goudse merk posthoorn, derde kwart 17e eeuw
Posthoorn met PL, tweede kwart 17e eeuw
ID, tweede kwart 17e eeuw
CG met ster, GG, eerste helft 17e eeuw
HI (IH), tweede kwart 17e eeuw
II, tweede kwart 17e eeuw
CK, derde kwart 17e eeuw
PL, tweede kwart 17e eeuw
IP, tweede kwart 17e eeuw
Kopie Goudse merk GMD, tweede kwart 17e eeuw
IVI, tweede kwart 17e eeuw
IDL, tweede kwart 17e eeuw
FDVV, derde kwart 17e eeuw (Filip David van der Valck)
De meeste van deze pijpenmakers zijn niet achterhaald.
Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1670-1680. Op de hiel staat het wapen van Utrecht gekroond, met links en rechts ervan de initialen I en P. Het zijn de initialen van een niet achterhaalde Utrechtse pijpenmaker.
Dubbelconisch gevormde pijpenkop uit de periode 1660-1670. Op de hiel staat het merk II. Ondanks de hoeveelheid pijpenmakers die hun pijpen met II merkten, verspreid over Nederland, is dit waarschijnlijk een Utrechtse variant.
Dubbelconisch gevormde pijpenkoppen uit de periode 1650-1675 met het merk FDVV. De vierletter combinatie doet erg Gouds aan.
Ovaalvormige pijpenkop uit de periode 1775-1785, Goudse imitatie. Op de hiel staat DVS. Dit zijn de initialen van de Utrechtse pijpenmaker David van Sorgen, die in Utrecht pijpen maakte van 1777 tot 1885. Op de zijkant van de hiel staat dit keer dan ook het wapen van Utrecht in plaats van het wapen van Gouda. De pijpenkop is gevonden in Utrecht.